3.2.3.1.1 Kinderen met een goede seksuele gezondheid

 Uit het book "Kinderen ook hebben een lichaam", Lanoo ed.

 

In de levensfasen die we in dit hoofdstuk zullen behandelen, overlap­pen diverse belangrijke motivaties elkaar en volgen elkaar op, zoals golven in de zee zonder ooit echt uit te vloeien. 

 

Kinderen van zes - zeven jaar hebben intussen hun seksuele lichaam en dat van de andere sekse ontdekt en verifiëren - in hun eentje of met een favoriet leeftijdgenootje - nog eens goed of het « object er nog steeds zit ». Ze beginnen hun eigen geslachtelijkheid te aanvaarden, maar hun laatste angst hieromtrent is nog niet helemaal verdwenen. 

Tussen acht - tien jaar zijn kinderen moderne wetenschappers : seks inte­resseert hen als studieobject, in al zijn facetten en zonder taboes. Met kameraadjes praten ze vaak over seks en doen ze zelfs wat praktische oefeningen, meer om te weten hoe het precies in zijn werk gaat dan om tot een Iustgevoel te komen. 

Preadolescenten wagen een kijkje in de seksuele wereld van tie­ners en volwassenen en willen proberen waartoe ze zoal in staat zijn. Lichamelijk genot intrigeert hen niet alleen, maar interesseert hen al gauw in hoge mate, zowel in theorie als in praktijk.

Gebruikelijke seksuele activiteiten

 

De hieronder beschreven activiteiten zijn allemaal ( voldoende ) ont­wikkeld ( = gezond ) of normaal ontwikkeld. Ze hebben vooral betrek­king op de genitaliënstreek van het lichaam met werkingsmechanis­men die met de ontwikkelingsfase van het kind mee evolueren.

 

Kijken en inspecteren

 

Vanaf vijf jaar en vooral tussen zeven en acht jaar tonen kinderen graag hun eigen geslachtsdelen en willen ook die van andere kinderen zien. Ze bekijken hoe die geslachtsdelen eruit zien en hoe ze functione­ren : ze raken ze aan, inspecteren ze en spelen ermee. Wat kinderen vooral drijft, is nieuwsgierigheid en het vervangen naar kennis. Met een speelkameraadje worden deze activiteiten dikwijls in een seksueel rollenspel opgenomen ( bijvoorbeeld zoals bij « doktertje spelen » ), maar op deze leeftijd gaan kinderen meteen recht op hun doel af en verzinnen geen uitgebreide scenario's meer, iets wat de uiteindelijke ontdekkingen en exploraties alleen maar zou uitstellen.

 

In de caravan ...Lily ( twaalf jaar ), die zich afvraagt « word ik lesbisch »?; vertrouwt aan het forum Elysa een paar herinneringen toe die steeds bij haar terugkomen : « Toen ik zes was, vroeg mijn nichtje ( acht jaar ) me om mee naar haar caravan te gaan ( N.B. in de tuin ), [...] daarna zei ze dat we onze kleren moesten uittrekken [...]. We hebben ons toen helemaal uitgekleed, maar er gebeurde niets [...].Lacherig hebben we elkaar twee minuten aangekeken en toen zei ik dat we ons weer moesten aankleden ».

 

Tijdens de prepuberteit kunnen kinderen opnieuw beginnen met inspecteren en experimenteren. Hun activiteiten draaien dan vooral rond inwijding in de seksuele praktijk en erotische verworvenheden van oudere kinderen. Vooral de intieme anatomie en fysiologie van de andere sekse fascineren kinderen enorm. Toch durven veel preado­lescenten de andere sekse nog niet concreet te benaderen en houden ze het bij praten, porno kijken of het begluren van een oudere jongen of een ouder meisje in bad. 

Masturbatie

 

In deze levensfase is masturberen de belangrijkste seksuele activiteit. Jongetjes hebben hun penis allang bij toeval rond zes - zeven maanden ont­dekt, bijvoorbeeld als ze een schone luier krijgen en ze uit nieuwsgie­righeid met hun piemeltje beginnen te spelen, zoals ze dat ook met andere lichaamsdelen ( tenen, vingers, enz.) doen. Meisjes ontdekken hun vulva wat later, rond tien - elf maanden. Tussen een en drie  jaar proberen zij uit nieuwsgierigheid soms een boontje of erwt of een klein stukje speelgoed in hun vagina te stoppen, zoals ze ook allerlei dingetjes in hun mond of neus proberen te doen ( www.umich.edu ). Tussen 2 1/2 en 5 jaar raken de meeste kinderen soms hun geslachtsdelen aan, spelen ermee of wrijven erover om zo een lekker gevoel te ervaren. Ongeveer 10 tot 15 % van de kinderen kennen reeds de klassieke geba­ren van het masturberen. 

Vanaf zes jaar vermindert het openlijke karakter van zelfbevrediginggenotsbeleving. Hoogstens prutsen en friemelen kinderen af en toe door hun kleren heen aan hun geslacht, zonder te beseffen dat eventu­ele ooggetuigen kunnen doorhebben waar ze mee bezig zijn. Op zo’n moment worden ze snel tot de orde geroepen door hun ouders of zelfs door broertjes of zusjes, die beschaamd zijn over de « onfatsoenlijke manieren van het kind in het bijzijn van iedereen ». Vooral uit angst ingegeven seksuele handelingen en inspecties kunnen zich daarente­gen tot ongeveer acht jaar nog steeds vrij ongegeneerd voordoen. 

Bij het begin van de adolescentie ( rond 13-14 jaar ) masturberen bijna alle jongens zich, een minderheid af en toe, de meesten tussen drie keer per week en dagelijks, terwijl een kleine minderheid ( rond 5% ) het zelfs dagelijks meermaals doet. Ook meisjes masturberen zich ( 50-60% ). ( Aangenomen dat deze cijfers, doorgaans afkomstig van vragenlijsten voorgelegd aan middelbare scholieren of jonge volwassenen, echt betrouwbaar zijn ). 

Met z’n tweetjes

 

 

De haantje-de-voorsten onder de preadolescenten beginnen zoveel mogelijk de seksuele activiteiten van de « groten » te imiteren. Sommi­gen gaan zich zelfs volledig als zodanig gedragen (1). Er bestaat ech­ter een aanzienlijke kloof tussen hun lichamelijk prestatievermogen - dat heel « goed » kan zijn - en hun affectieve en relationele rijpheid : die staat nog op het niveau van elf - twaalf jarige kinderen. Zij kunnen de eventuele gevolgen van hun handelingen dan ook slecht inschatten. Helaas durven ze nauwelijks met volwassenen over hun « hoogstand­jes » te praten noch over hun eventuele problemen hieromtrent. Hier­door vertonen ze vaak risicogedrag : ze denken niet aan voorzorgsmaatregelen in verband met voorbehoedmiddelen, SOA's ( Seksueel Overdraagbare Aandoeningen ) en ultravroege dramatische zwan­gerschappen tot gevolg ). Even een voorbeeld : jonge buren, een meisje en een jongen van twaalf jaar die zich seksueel tot elkaar aangetrokken voelen, ouders vaak van huis, veelvuldige afspraakjes thuis die de gelegenheid vormen de volgende etappes van seksualiteitsbeleving te doorlopen : elkaar kussen en omhelzen, elkaar stevig kussen met pet­ting ( dat wil zeggen elkaar erotisch strelen met kleren aan ), mastur­beren, « bevingeren », orale seks en vaginale penetratie.

  

Belangrijke precisering :Vandaag de dag is een discussie over orale seks dringend nodig. In de media en het seksuele discours wordt dit als iets dood­normaals gezien, althans in zijn polariteit « penis in mond ». Dus - zelfs kleine - kinderen ( zes - zeven jaar ) die intelligent, nieuwsgierig en welingelicht zijn, kunnen dit zelf willen uitproberen, zon­der te beseffen dat het om iets erotisch gaat : dit is daarom nog geen fellatio! Als ze acht - negen jaar zijn, kunnen kinderen elkaar op dit gebied flink uitdagen. Vanaf de preadolescentie nemen som­migen dit op in hun erotisch repertoire ( seksegenootjes samen of meisjes en jongetjes onder elkaar ), pas dan kan je echt van fellatio spreken. Daarom gebruik Ik liever de uitdrukking « vol­ledige geslachtsgemeenschap » ( sexual intercourse ) of « aduldlike seksuele activiteiten » om de - niet-solitaire - betrekkingen aan te duiden waarbij sprake is van penetratie ( oraal, anaal of vagi­naal ) met de bedoeling te doen zoals de « groten » om hetzelfde erotisch plezier te beleven als zij. Het inbrengen van een penis ( of van een ander voorwerp ) in een ad hoc lichaamsopening van een speelkameraadje tijdens een seksueel spel kan ipso facto niet worden gelijkgesteld met volledige geslachtsgemeenschap, zoals ik die heb gedefinieerd, zelfs al kan het er choquerend veel op lijken. 

Vocabularium en het seksuele discours

 

Vanaf zeven - acht jaar gaat een deel van de gesprekken op de speelplaats over seksuele kennis. Een kind vertelt een mop die het je-weet-niet-waar heeft opgevangen - het soort moppen die onder kinderen de ronde doen en evengoed smerig of sadistisch als seksueel getint kunnen zijn. Niet iedereen in de groep snapt de mop, maar iedereen lacht zogenaamd begrijpend mee. 

Naarmate kinderen ouder worden, raakt hun dagelijkse woor­denschat doorspekt met gedurfde tussenwerpsels, waarmee ze willen bewijzen dat ze bij de wereld van de grote mensen horen. « Shit, ‘t is serieus waar! …  hou op met dat gelul! » Er wordt te pas en te onpas mee gestrooid en niet alleen onder leeftijdgenootjes, maar ook in het bijzijn van volwassenen. Soms wordt een volwassene ook persoonlijk het mikpunt, wanneer het kind zeer geagiteerd of boos is. Er worden steeds meer schuine moppen getapt die hoe langer hoe schunniger worden. Verder is seks hét onderwerp van gesprek en dit niet alleen maar in het algemeen. Seks wordt in verband gebracht met mensen uit hun directe omgeving of met beelden uit allerhande media. In een bepaalde fase bluffen veel kinderen in hun groepje over echte of verzonnen prestaties. In ruimdenkende gezinnen vertellen opgroei­ende kinderen zelf met intens plezier een seksuele grap of anekdote aan hun ouders of het hele gezin om zo te laten zien dat ze « weten hoe de steel in de vork zit ». In de hoop ook eens zoiets van hun ouders op te vangen, luisteren ze met gespitste oren en worden ze razend als ze buitengesloten worden met de woorden « dat is niet voor jullie oortjes bestemd ». 

Kijkgenot

 

 

Kijkgenot volgt al snel op de visuele door angst ingegeven inspecties van kinderen rond de zes - zeven jaar Het kind wil nu zien wat het niet mag zien, juist omdat het verboden is. Niet alleen gaat het erom te doen zoals de « groten », die er niet over ophouden, maar ook omdat het hen seksueel begint op te winden. Hoe groter kinderen worden, hoe meer hun interesse uitgaat naar het lichaam en de seksuele activiteiten van adolescenten en volwassenen : kinderen begluren (2) een ouder zusje in de badkamer en snuffelen vooral in de hoorn des overvloeds van de multimedia : televisie en internet ( hoofdstuk 4 behandelt deze virtu­ele seksshops binnen bereik van kleine kinderen, die er evenzeer naar kijken ).

 

Kinderen aan het woord Een adolescent van veertien jaar stelt op het forum Elysa ongerust een vraag over zijn seksualiteit : « Ben ik soms pedofiel? » Hij was babysitter geweest bij een meisje van tien, « dat voor haar leeftijd al vrij ontwikkeld was [...] en met wie ik goed kon opschieten [...]. Ze kwam op een gegeven moment naar me toe en zei : “ Je mag mij aanraken als jij me je piemel Iaat zien “. En de jongen voegde eraan toe : “ Ik heb me laten overhalen en ik vond het best leuk “». Vandaar zijn vraag. 

Wat te antwoorden? Hieruit valt niet af te leiden of deze zo jonge adolescent normaal is of een potentiële pedofiel. Wat hij vertelt, is dat hij één keer aan de verleiding heeft toegege­ven op uitnodiging van een « al aardig ontwikkeld » meisje. Je kunt zo'n jongen ermee feliciteren dat hij zichzelf zo'n ernstige vraag stelt. Je kunt hem verder de raad geven zich voortaan te onthouden van seksuele activiteiten met jonge ( zelfs voor hun leeftijd al heel goed ontwikkelde ) kinderen. En dan het meisje : gaat het bij haar om een verlangen om te kijken ( iets wat nog normaal is voor haar leeftijd ) of kent ze geen « terughoudend­heid »? Als ze dergelijke voorstellen doet, betekent dit dan dat ze benieuwd is naar het potentiële genot van de babysitter of gedraagt ze zich gewoon als een klein strateegje dat met haar charmes te koop loopt zonder echt rekening te houden met de ander? 

Minder systematische activiteiten 

---- Zich af en toe naakt laten zien  

    

Sommige kinderen tonen zich graag naakt, met hun geslachtsde­len duidelijk zichtbaar ( zelfs in erectie voor wat de jongens betreft ), waarbij ze soms als een ervaren stripteasedanser(es) staan te kron­kelen of als een jonge faun ( of bosnimf ) rondspringen. Het kan ook dat ze zomaar hun broek naar beneden laten zakken en willen dat de getuige ( vaak iemand van hun eigen leeftijd of iets jonger ) hun « ana­tomie » bewondert. Daarbij is het wel degelijk hun bedoeling de ander seksueel in verlegenheid te brengen. Dit naakt poseren kan spontaan gebeuren en met veel vrolijke opwinding gepaard gaan. 

Andere kinderen pakken het subtieler en meer indirect aan ( ze « vergeten » bijvoorbeeld de deur van de badkamer te sluiten; ze leg­gen het zo aan boord dat ze zich uitkleden samen met het vriendje/ vriendinnetje dat blijft logeren, enz.) (3). Deze tweede categorie « naakt­vertoningen » kan een spelletje zijn dat voorafgaat aan het verleiden, een spelletje dat slimme strateegjes maar al te graag spelen. Maar het kan ook een ( lichtelijk ) verontrustend signaal zijn ( een pervers spel­letje om verwarring te zaaien zonder rechtstreeks op het doel af te gaan ). Dit seksueel provoceren kan gepaard gaan met andere drijfve­ren of vervangen deze : trots je ontwikkelde geslachtsdelen laten zien ( of zelfs laten zien hoe je kan masturberen of welke andere seksuele technieken je beheerst ), anderen laten schrikken, vooral kinderen van de andere sekse ( en om soms op die manier resten van je eigen angst te ontkennen, zoals bij «spookje spelen »).

 

Bram en zijn pyjamabroek Af en toe rent Bram ( tien jaar ) - zonder pyjamabroek en uitbun­dig gillend - de slaapkamer van zijn oudste zusje ( twaalf jaar) bin­nen of soms zelfs die van zijn ouders. Hij maakt een paar mas­turberende gebaren en vliegt dan altijd weer gillend hun kamer uit alsof het om een leuke grap ging. Is dit een vorm van viriel protest tegenover zijn familieleden die door hem als machtiger worden ervaren? 0f is Bram misschien ietwat onzeker en wil hij zijn angst op die manier controleren? Het is wellicht het tegenovergestelde van bedplassen.

 

We kunnen het gebruik van tussenwerpsels, moppen tappen en het maken van obscene gebaren min of meer vergelijken met het zich naakt tonen. Het is de half gesublimeerde uiting van iets wat leeftijd­genootjes onder elkaar heel gewoon vinden en zelfs waarderen. 

Ten slotte willen sommige kinderen nogal eens over de schreef gaan in hun provocaties. Ze vertellen bijvoorbeeld obsceniteiten door de telefoon of nemen zogenaamde interviews over seks af. Zulke kin­deren zijn er dan vooral op uit te protesteren tegen de betuttelende hulpverlening van de speciaal voor hen bestemde Kinder-en Jonge­rentelefoon. 

Occasionele obscene tekeningen en graffiti hebben dezelfde bedoeling : de psychoanalyse brengt dit in verband met een « anale » com­ponent ( het kind « maakt » een product - tegelijkertijd kunstwerk en afval - bestemd om, zoals excrementen, langzaam in de natuur te vergaan ).

 

Er is naakt en naakt Er bestaan kwantitatieve en kwalitatieve verschillen tussen onderstaande activiteiten die er stuk voor stuk op gericht zijn de naaktheid van het Iichaam goed te laten uitkomen, maar die daarom nog niet allemaal met seksuele opwinding samen hoeven te gaan : 

- Naturisme : sommige jonge kinderen doen spontaan aan naturisme, maar dan meestal in gezinsverband. Het plezier om samen naakt te zijn in harmonie met de natuur wordt beleefd zonder enige seksuele opwinding. 

- Plezier beleven aan het naakt zijn om de schoonheid van je lichaam te tonen alsook de lichamelijke en seksuele kracht die je in je voelt. In dit geval is er reeds sprake van een sek­suele, bijna erotische beleving, zonder de bedoeling iemand anders seksueel op te winden. Dit soort naaktheid is vaak alleen « voor het kind zelf » bedoeld, waarbij het zich eventueel masturbeert, maar het kan hier ook los van staan. Sommi­ge preadolescenten genieten hiervan in het grootste geheim wanneer ze alleen thuis zijn. Ze kunnen dit genoegen echter ook openlijk zoeken, maar dan discreet, bijna zonder het toe te geven en zonder dat het gekoppeld is aan seksuele opwin­ding ( het plezier van het gezamenlijk douchen in de kleedka­mers in sportcentra ). 

- Er plezier aan beleven om je af en too poedelnaakt te tonen. 

- Exhibitionisme : komt zelden bij kinderen voor. Oppervlak­kig gezien is er geen vormverschil tussen het zich naakt willen vertonen en exhibitionisme, maar andere criteria onderscheiden het laatste fundamenteel van het speelse in je blootje lopen. Exhibitionisme valt onder de categorie perverse activiteiten ( zie hoofdstuk 3, p. 112 en volgende ).

 

---- Enkele « primitieve » seksuele activiteiten

 

Voor de meer primitieve seksuele activiteiten en genoegens uit de vroegste kinderjaren is de motivatie nog maar gering, maar ze zijn ook niet echt opgegeven. Ze kunnen opnieuw sporadisch opduiken als alternatieve ontspanning : plasspelletjes ( alleen of in een groepje ), schuttingtaal gebruiken of schunnige moppen vertellen, een ander kind op de mond kussen en/of diens lichaam aflikken, enz. 

Het zijn vooral primitieve aspecten uit de prille kinderjaren die, vergelijkbaar met stromingen die zich in een rivier samenvoegen, de genitale seksualiteit van het kind kunnen binnensluipen en kleuren. Deze aspecten blijven waarschijnlijk voortbestaan tot in de adoles­centie en de volwassenheid. Zo vertonen sommige kinderen regressief gedrag in verband met hun genitale activiteiten en willen weer heel graag knuffelen of geknuffeld worden, zoals toen ze een baby waren. Anderen hebben een bepaalde voorkeur voor « orale seks ». Er zijn ook dominante kinderen met een superioriteitsgevoel die het zoeken in een hardhandige seksualiteit waarin ze iets afdwingen; zij zoeken partners die graag onderdanig zijn, enz. 

---- Ronduit excentriek gedrag

 

Vooral rond de preadolescentie tonen kinderen zich bijzonder over­moedig. Ze proberen hun macht te bevestigen en exploreren crea­tief hoe je erotisch genot kan oproepen. Ze kunnen daarbij heel vin­dingrijk zijn en « ongewone » seksexperimenten doen, bijvoorbeeld zich door hun hondje laten likken, urine opdrinken, zich masturberen in het slipje van hun grote zus, enz. De grens tussen normaal en tijdelijk ( pervers ) pathologisch blijft vaag ( zie hoofdstuk 4 voor de differentiële diagnose met perverse activiteiten ). Wanneer volwassenen op het seksuele laboratorium van deze doktertjes Mabuse ( film van regis­seur Fritz Lang ) stoten, dan zijn ze hierdoor dikwijls danig geschokt. Toch verdient dit soort situaties een beheerste en onpartijdige analyse, waardoor volwassenen zouden begrijpen dat dit soort experimen­ten in de psychoseksuele ontwikkeling van de jonge experimentator vaak veel onrustbarender lijkt dan het in feite is. 

Over fantasieën

 

 

De fantasiewereld die samengaat met de seksuele activiteit van het kind is een nog weinig onderzocht gebied waarover we niet veel weten. Kinderen spreken nauwelijks spontaan (4) over fantasieën die rechtstreeks in verband staan met hun seksuele leven. Volwassenen, psychotherapeuten inbegrepen, hebben scrupules als kinderen hier­over gedetailleerde vragen stellen en houden het dan maar bij wat algemeenheden (5). Niettemin werken kinderen vaak een fantasiewe­reld rond hun seksuele activiteiten uit die er bepaald niet om liegt. Hun bewuste fantasieën grenzen geheimzinnig dicht aan onbewuste, analoge of andere fantasieën. Laatstgenoemde zijn de bron van andere voorstellingen van het kind, ofwel zuiver mentaal ( erotische dromen of die er dicht bij in de buurt komen ) ofwel iets meer tastbaars, uitge­drukt in tekeningen, spelletjes, enz. met een enerzijds zeer duidelijk te herkennen en anderzijds zeer moeilijk te ontrafelen symboliek. 

---- Behoefte aan een script

 

Wanneer een kind zich masturbeert, gaat dit meestal gepaard met reminiscenties ( flauwe herinneringen ), beelden, bewuste gedachten of een soort script. Zelfs bij de jongsten ( zes - acht jaar) kan het al gaan om herinneringen aan lichamen en geslachtsdelen, maar meestal zijn het fantasieën over niet seksueel getint geluk ( herinneringen of persoon­lijke vondsten ). Wanneer de oedipale gevoelens nog vrij sterk aan­wezig zijn, kan de lievelingsouder in deze fantasieën erg teder zijn en roept het kind andere gelukkige momenten in het gezinsleven op. Maar hoe groter kinderen worden, hoe meer hun fantasieën de vorm aannemen van die van adolescenten of volwassenen. Het zijn herin­neringen aan aangename seksuele ervaringen, dikwijls via de multi­media opgevangen seksbeelden, pure erotische creaties van de ver­beelding, waarin soms een vriendje of de laatste flirt voorkomt, voor wie het kind echt liefde begint te voelen. 

Bij wijze van repentie Op een forum vertelt Michelle ( dertien jaar) dat haar moeder haar verraste ( Michelle was toen elf ) bij een vorm van masturberen die al aardig vooruitwees naar de seksuele daad : « Ik had twee kussens onder me gelegd waarover ik me aan het wrijven was, [..] en dacht daarbij aan mijn broers beste vriend Marc ( dertien jaar); ik was dolverliefd op hem. » ( N.B : we kunnen trouwens reeds de zeer duidelijke heteroseksualiteit van Michelle herkennen als­ook haar exogame of buitenfamiliale verlangens ). 

Mentale voorstellingen van hetzelfde type kunnen zich eveneens voordoen los van elke seksuele handeling, bijvoorbeeld tijdens mij­meringen of een moment van wegdromen. Ze zijn dan vermengd met andere fantasieën uit de prille kinderjaren. 

Wanneer bij de seksuele activiteit een of meer vriendjes/vriendinnetjes zijn betrokken, kan of kunnen deze dikwijls ook in bewuste fantasieën voorkomen, met talloze variaties. 

- Tijdens het « heetst van het gevecht » fantaseren ze niets, maar imite­ren hoogstens pornobeelden. 

- Er bestaat een gemeenschappelijk seksueel ritueel of script. Dit wordt voorgesteld ter voorbereiding of is zelfs de kern van de seksuele acti­viteit ( bijvoorbeeld doen alsof je een van de «sterren » van Big Brother bent als ze met elkaar flirten en met elkaar naar bed gaan ), maar tij­dens het spel kan er net zo goed van het script worden afgeweken. 

- Een meer relationeel getint rollenspel kan het seksuele aspect erin rechtvaardigen en pikant maken ( doktertje spelen ). 

- Er bestaan ook intieme fantasieën die kinderen niet met hun vriendjes/vriendinnetjes van het moment delen. Deze fantasieën kunnen evengoed wél als niet over genoemd(e) vriendje(s)/vriendinnetje(s) gaan. Hetzelfde geldt voor het seksuele spel. Dit zijn zeer « persoon­lijke » fantasieën, opkomend uit het intrapsychisch erotisch prenten­boek van het kind. Tijdens zijn seksuele activiteit is het kind als het ware gespleten en is het geestelijk niet betrokken bij wat het doet! Bij een bepaald aantal kinderen zet dit proces zich door in hun latere seksuele leven, maar meestal wordt het nooit verteld aan de toekom­stige, zelfs beminde, partner(s). 

----- Verontrustende scripts?

 

 

Voor zover ermee in contact valt te komen, kunnen we ons vragen stellen bij het fantasieleven van een kind wanneer : 

- fantasieën totaal lijken te ontbreken, zodat de seksualiteit van het kind zich alleen door de handeling ontlaadt; 

- een kind, vooral een adolescent, niet in staat is tot persoonlijke creati­viteit en uitsluitend en min of meer begerig zijn/haar erotische denk­wereld met het bekijken van pornobeelden voedt, die het zich vervol­gens passief voor de geest haalt; 

- een kind - intensief en langdurig - fantasieën van één enkele ( zeer ) afwijkende categorie cultiveert; 

- de fantasieën, alhoewel gediversifieerd, zich als vloedgolven opdrin­gen en het kind te veel dwingen tot een ongeremde ( adult-like ) en op genot gerichte seksualiteit. Omgekeerd kunnen sommige grote kinderen zonder veel zelfvertrouwen door dit soort fantasieën, dikwijls nog gecombineerd met het bekijken van porno, wegvluchten in solo­seks, iets wat hen slechts compenserende bevrediging verschaft.

 

---- Fantasieën en afwijkingen

 

Het is moeilijk uit te maken wat het criterium is waarboven een « afwijking » tot iets pathologisch wordt. Fantasieën dienen ook als uitlaatklep voor de restanten van onze primitieve seksua­liteit zonder tot de daad te willen overgaan. Het is dus onvermijdelijk en wenselijk, dat er soms in onze geestelijke verbeel­ding, « verschrikkelijke » beelden en scripts de revue passeren, waarvoor we niet willen uitkomen. Dit kan zich ook voordoen bij kinderen, meestal vanaf tien - elf jaar Niettemin zijn bepaalde personen zo sterk gefixeerd op een welomschreven afwijken­de - bijvoorbeeld sadistische - fantasie, dat ze ter aanvulling documentatie gaan zoeken ( leve internet! ). Het is trouwens niet onmogelijk dat ze tot de daad overgaan, mocht de gelegen­heid zich voordoen. Deze mensen raken verstrikt in een zeer troebele zone tussen het normale en het perverse. 

Algemene context 

Verantwoordelijkheidsbesef van het kind en diens ver­houding tot de volwassenen

 

 

In hun diepste innerlijk herkennen kinderen, die zich goed in hun vel voelen, op zijn minst intuïtief aan wat werkelijk hun seksuele behoeften zijn : « Het was prettig en leerzaam ... Ik heb het helemaal zelf gewild ... Ik ging akkoord om het met Maud te doen ... » Wanneer volwassenen dit te weten komen, raken kinderen dikwijls in verlegen­heid en zijn ze gegeneerd, maar niet echt van hun stuk gebracht. Als volwassenen hen daarna vragen een andere plek voor hun activiteit te zoeken of als ze niet willen dat het voorgevallene zich herhaait, zullen kinderen zich op zijn minst voorzichtig tonen en zich hier niet open­lijk tegen verzetten. Meestal zullen ze trouwens proberen te gehoorzamen en proberen het  « waarom » ervan te begrijpen, iets wat sommige categorieën zorgbarende kinderen onmogelijk kunnen.

  

Al naargelang het gezin ; Er bestaat een onderling verband tussen de seksuele activitei­ten die het kind toegeeft of ontkent en wat het als reactie van volwassenen verwacht : acceptatie of afkeuring. 

In gespannen situaties waarin het kind weet dat het in conflict komt met een repressieve of culpabiliserende reactie van de volwassene, zal het eerst vaak de feiten ontkennen en zelfs zijn kameraadje(s) de schuld geven : « ik heb me laten meeslepen ». Maar het zal niet koppig blijven ontkennen, in tegenstelling tot andere kinderen die beseffen dingen gedaan te hebben die écht niet door de beugel kunnen. 

Het andere uiterste is dat van het tolerantere en meer open gezin, dat bij een kind een banale seksuele activiteit ontdekt. Hier zal men de situatie discreet en tolerant benaderen, zodat het positieve ervaringen kan opdoen. 

Dan zijn er nog gezinnen waarin ( ongetwijfeld als afrekening met het verleden ) de ouders iets té nieuwsgierig zijn naar de seksualiteit van hun kinderen of deze zelfs aanmoedigen zon­der dat het komt tot een troebel incestueus klimaat. Als de ouders in zo'n gezin ontdekken dat hun kind seksueel actief is, zou dit hen een begrijpend lachje kunnen ontlokken. Maar een kind dat zo'n reactie krijgt, heeft het daar soms moeilijk mee. Het voelt zich beslist niet schuldig, maar weet ook niet goed of het wel zo gelukkig is met de indiscretie van zijn ouders.

 

Een hartelijke familiesfeer De kern van een hartelijke familiesfeer draait rond blijdschap en spontaan plezier.  Vaak, en vooral in het begin van seksuele expe­rimenten, voelt het kind zich opgewonden ( je bevredigt je nieuws­gierigheid, komt meer te weten, neemt risico's of daagt volwassenen uit! ). Aanvankelijk speelt het erotisch genot nog niet sterk mee, maar het raakt steeds meer op de voorgrond. Er blijft doorgaans nog een « tikkeltje » angst over ( en eventueel schuld­gevoelens ), zelfs als het kind zich positief ontwikkelt. De angst of het schuldgevoel is daarbij niet hoofdzakelijk verbonden met de realisti­sche vrees voor de dubbele signalen die vaak uitgaan van het volwas­sen discours. Angst wijst er ook op dat er restanten van een funda­menteel intrapsychisch conflict rond seksualiteit blijven voortleven  

Andere aan omstandigheden gelinkte karakteristieken

 

Vaak is de activiteit spontaan, toevallig of uitgelokt door een onver­wachte prikkel : verveling, wegdromen voor het inslapen, surfen op de computer, behoefte om met z'n tweeën op hetzelfde moment te plassen, enz. Toch is de activiteit ook niet impulsief, in de zin van een plotseling onweerstaanbare drang. Maar meestal gaat het niet om een vooraf goed georganiseerd plan (6). 

---- Een onverwachte gebeurtenis 

Omdat ze net het broertje van Marion helemaal naakt hebben gezien, pakt Marion ( zes jaar) opeens haar vriendje Lucas ( zes jaar ) bij de hand en neemt hem mee naar haar slaapkamer. Ze stelt hem voor dat ze alle twee hun kleren uittrekken, doen dit, bekij­ken elkaar en raken elkaar aan ... Dan komt de moeder opeens binnen ... De kinderen rechtvaardigen zich en zeggen : « We heb­ben toch ook zopas het piemeltje van Mathieu gezien?! » 

Dit soort seksuele activiteit komt niet vaak voor en blijft recreatief. Een paar kameraadjes komen bij elkaar om allerlei dingen samen te doen : discussiëren, spelen, loI trappen, aan sport doen en eventueel ook nog wat seksuele spelletjes. Hetzelfde geldt voor een facet van de seksualiteit waar je alleen zelf hij betrokken bent, ter ontspanning of als moment van alternatieve creatie en recreatie in een druk bezet Ieventje. 

---- De activiteiten die worden geëxploreerd en beoefend, worden steeds gediversifieerder en evolueren naar meer volwassen vormen van seksualiteit. 

---- Kinderen beleven hun seksualiteit discreet, niet in de buurt van volwassenen en zelfs ver van hun Ieeftijdgenootjes. Toch proberen ze zich niet af te sluiten, in tegenstelling tot kinderen die heel goed beseffen dat ze zeer afkeurenswaardige dingen doen ( dit geldt bijvoorbeeld voor perverse kinderen ). 

De plaats van de ander

 

Kinderen die zich goed in hun vel voelen, doen een aantal seksueel getinte dingen samen met een of meer vriendjes/vriendinnetjes, en zelfs wanneer ze alléén bezig zijn, komt de ander - teder, opwindend of begerenswaardig - in hun fantasieën voor. 

---- De status van het kind dat méédoet

 

Dikwijls staan kinderen op voet van gelijkheid met elkaar. Bij de meeste gemeenschappelijke seksuele activiteiten staan gezond ontwikkelde kinderen op voet van gelijkheid of liever gezegd, hebben ze het gevoel dat dit zo is. Deze fundamentele overtuiging weegt al vroeg en op een natuurlijke manier door. 

---- Hier volgen drie criteria in verband met de status van het kind : 

1. Een kind richt zich niet seksueel tot iemand die het affectief of cogni­tief als zwakker aanvoel (7). 

2. Zolang het kind nog niet echt abstract denkt, is de lichaamsgrootte een tweede doorslaggevend criterium. Kinderen kijken meestal neer op kinderen die veel kleiner van gestalte zijn dan zijzelf. Een twaalfjarige jongen ( niet al te zeer ontwikkeld ) daarentegen kan zijn flink gebouw­de en slimme nichtje van acht jaar als een gelijkwaardig speelgenootje beschouwen. 

3. Van dezelfde leeftijd zijn of in leeftijd verschillen is voor kinderen minder belangrijk dan de twee voorgaande punten.«Groteren » kij­ken inderdaad neer op jongere kinderen ( die van de kleuterschool of de eerste jaren van de lagere school (8) en beschermen hen zelfs een beetje. Maar dit wil nog niet zeggen dat « doktertje spelen » tussen een broer van zeven en zijn zusje van vier daarom meteen pathologisch zou zijn.

 

In heel wat gevallen wordt aan deze drie criteria voldaan en is het leeftijdsverschil doorgaans twee of drie jaar. Maar als de eerste twee criteria gerespecteerd worden ( rijpheid in de ontwikkeling en lichaamsbouw ) kan het leeftijdsverschil tot vijf jaar oplopen, zonder dat daardoor de grenzen van een gezonde seksualiteit overschreden worden. Bij een leeftijdsverschil is de klassieke reflex om de oudere als de meest verantwoordelijke te beschouwen ( de dominante, degene die de ander heeft overgehaald, enz. ). Vaak is dit ook zo, maar niet altijd. Jongere kinderen kunnen heel ondernemend en dominant zijn en oudere pas­sievere of zwakkere kinderen destabiliseren. Dit moeten we goed onthouden. Belangrijk is ook dat het niet altijd jongens zijn die meisjes overhalen, het kan ook omgekeerd.

 

Het feit broer en zus te zijn, vormt voor de meeste kinderen een belemmering, die toeneemt naarmate ze groter worden.

Anderen zien in hun broer of zus dan weer een kameraadje binnen handbe­reik. Seksuele activiteiten die hieruit voortvloeien, kunnen aanvaard­baar blijven en zelfs stimuleren tot persoonlijke ontplooiing. Seksuele activiteiten tussen broertjes en zusjes komen echter minder vaak voor dan seksuele activiteiten tussen kinderen die geen familie van elkaar zijn en nemen af als de puberteit zich aankondigt ( voor meer details, zie hoofdstuk 4 ).

Ik was het niet, maar zij! Robert ( vijftien jaar ) vraagt hulp aan de seksuologen van het forum Elysa omdat hij zich « stomweg heeft laten doen » [...] « en ik geloof dat het slecht is. Ik speelde verstoppertje met mijn nichtje van negen, we hadden ons op dezelfde plek verstopt, ze greep naar mijn penis en wreef erover, daarna pakte ze mijn hand vast en liet me haar short en haar slipje naar beneden trekken; ze wilde dat ik haar streelde en ik ben gezwicht [...] Na die eerste keer is het nog twee of drie keer gebeurd; het is altijd zij die het vraagt en op het moment zelf vind ik het prettig. Maar ik ben bang dat ik pedofiel ben? »  

En wanneer een jongere puber wordt?

Laten we aannemen dat een jongere op zijn twaalfde puber is gewor­den. Ik ben van mening dat dit ongeveer de leeftijdsgrens is waarop deze jongere zichzelf kan beschouwen als aankomend adolescent. Het is de leeftijdsfase waarin pubers een ambivalent beeld hebben van hun naakte seksuele lichaam en het dan ook niet graag tonen. Er zijn ook jongeren die intuïtief aanvoelen dat ze tot een nieuwe status overgaan. Dan kunnen ze spontaan besluiten om geen seksuele spel­letjes meer te spelen met nog niet geslachtsrijpe kinderen of kame­raadjes die bezig zijn preadolescent te worden, maar nog geen puber zijn. Dit is de eenvoudigste oplossing! 

Anderen wijken dan weer na hun eerste zaadlozing niet van hun seksueel doel af, alleen maar omdat hun zaadproductie op gang is gekomen. 0f ze nu al dan niet uitkijken naar dit moment, het veran­dert niets aan hun seksuele verwachtingen noch aan hun psycholo­gie van dat moment. 0f liever, het stimuleert hun trots, hun drang te verleiden als ( jonge ) man of ( jonge ) vrouw en hun verlangen om praktische demonstraties te geven aan kinderen die jonger zijn terwijl terzelfder tijd hun erotische behoeften toenemen. 

Wanneer een ouder kind een (te) jong kind probeert te verleiden, Volwassenen kunnen op de volgende manier hierop reageren : 

- Ongelukken voorkomen door middel van concrete vroeg­tijdige voorlichting en bewustmaking : als we met pubers praten, moeten we het ook over de risico's hebben die aan seksuele betrekkingen zijn verbonden en over de te nemen voorzorgsmaatregelen (9). 

- Het idee accepteren dat seksueel contact tussen een jonge puber en een nog niet geslachtsrijp kind positief kan worden beleefd, op voorwaarde dat dit contact voldoet aan de hier­voor uiteengezette criteria. 

- Met het oog op de toekomst vooral met hen praten en hun uitleggen dat de puberteit ( een fysiologische realiteit ) ritue­len en het kiezen van nieuwe vrienden en vriendinnen met zich meebrengt ( een psycho-maatschappelijke realiteit ). Dus voortaan zouden pubers moeten omgaan met pubers of met jongelui die al een heel eind op weg zijn naar de puberteit, want op die manier zullen ze zich ten slotte zelf een jonge adolescent/e gaan voelen. 

- Zelfs als ze dit idee niet accepteren, toch dit laatste punt invoeren als basisprincipe . 

Wat gebeurt er als de puberteit veel vroeger begint?

 

Laten we er even van uitgaan dat de puberteit is begonnen voor het elfde levensjaar  (10). In dit geval voelen veel jongeren zich psychologisch eerder overdonderd dan blij met wat hen overkomt. Dikwijls hebben ze de neiging zich - althans tijdelijk - in soloseks terug te trekken. Je moet deze jongeren eerst en vooral helpen hun zelfvertrouwen te bewaren of te herwinnen en hun « seksuele en gender-identiteit » te aanvaarden, hen de nodige biologisch-seksuele voorlichting geven, uitleggen dat ze vanaf nu potentieel vruchtbaar zijn en het belang van voorbehoedmiddelen toelichten. 

Als kinderen gemeenschappelijke seksuele activiteiten hebben die beantwoorden aan andere dan bovenstaande criteria ( zie p. 88-94 ), moeten we kunnen accepteren dat deze eerst nog als positief kun­nen worden beleefd, uitgaande van meisjes of jongens die zich nog kind in een te snel gegroeid lichaam voelen. Voor deze kinderen geldt dus dezelfde soort opvoeding als voor andere preadolescenten die nog geen puber zijn geworden. Later kunnen we ervoor zorgen dat ze een andere status krijgen ( zie kader p. 73 ), bijvoorbeeld als ze twaalf jaar geworden zijn. 

Uitzonderingen op de regel van gelijke status

 

Bij het beschrijven van de normale inwijdingsrituelen heb ik erop gewezen dat degene die wordt ingewijd vaak een zwakkere status heeft dan degene die inwijdt. De laatstgenoemde denkt dat zijn/haar bijdrage psychologisch verwerkt kan worden en doorgaans een posi­tief resultaat heeft. 

Het andere geval komt veel minder vaak voor : hierbij gaat het om jonge intelligente kinderen ( vanaf acht jaar ) die voor zijn op hun leeftijd en weinig seksuele schroom kennen. Zij vragen soms zonder omwe­gen een adolescent ( tot veertien - vijftien jaar ) om hem/haar in te wijden of met hem/haar te doen wat ze al eens eerder hebben gedaan ( op voorgaan­de bladzijden stonden reeds twee voorbeelden ). Meestal gaat het om een geïmproviseerde en openhartige, lacherige vraag en niet zozeer om een bewuste verleidingsmanoeuvre. Deze kinderen stellen een handeling voor die meer bij hun eigen ontwikkelingsfase past dan bij die van de adolescent aan wie ze iets vragen, zoals bekijken, laten zien, aanraken … Het is de kunst een adolescent aan te spreken van wie ze denken dat hij/zij lief, vatbaar voor suggestie en geïnteresseerd in seks is (11). En ze lopen niet altijd een blauwtje... 

Als de adolescent aan wie dit wordt gevraagd geen broer of zus is en als hij/zij accepteert, is de seksuele activiteit doorgaans spora­disch en van korte duur (12). Ofwel krijgt het kind er al snel genoeg van ofwel komt de adolescent weer met beide voeten op de grond, wij er niet langer zijn energie in stoppen en kijkt er met lichte schaamte op terug. Het seksuele spel tussen broers en zussen kan langer voortduren, een jaar of twee, vaak met lange tussenpozen, zonder dat ze gevoelsmatig en seksueel niet meer zonder elkaar kunnen. 

Deze activiteiten op zich zouden dus nog altijd passen in het kader van « voldoende positief », mits ze beantwoorden aan bovengenoem­de criteria. Maar wegens het aanzienlijke leeftijdsverschil is het toch wenselijk dat er voor deze seksuele spelletjes tussen broers en zussen een serieuze verbodsbepaling klinkt, indien de volwassenen van de spelletjes op de hoogte zijn. 

Met het favoriete kameraadje

  

Tussen ongeveer zes en acht jaar hebben kinderen een vast speelkameraadje van hetzelfde of het andere geslacht. Dit kan het vriendje of het buurmeisje zijn dat thuis komt spelen en aan wie het gastheertje of gastvrouwtje met kloppend hart de dokterspulletjes in zijn/haar slaapkamer toont. Het kind kan ook samen in bad gaan en andere leu­ke dingen doen met de lievelingszus of het neefje dat blijft logeren.

 

Tussen 7 1/2 en 9 jaar lijkt de belangstelling voor seksuele spelletjes op een erg laag pitje te staan (13). Bloot is eerder iets voor baby's (14). Bovendien is de angst van de vorige levensfase intussen ruimschoots weggeëbd en vervangen door schaamtegevoel, wat wordt ervaren als een positieve eigenschap, maar ook als een handicap. Er is nog geen enkel duidelijk teken van hormonale ontwikkeling die bij kin­deren in deze leeftijdsgroep seksuele prikkels zou kunnen opwekken. Kinderen van deze leeftijd « doen eerder aan wetenschap », zijn verzot op woordspelletjes en houden ook van andere spannende spelletjes, zoals « detectivespelen » ( ze kruipen tot bij de struik waarachter grote adolescenten liggen te ravotten ). Alles wordt nu met seksegenootjes ondernomen, zodat je je goed als meisje of als jongen kan identifice­ren en daarbij het andere geslacht minacht. 

Rond elf jaar wordt de seksuele activiteit weer gereactiveerd. Heel wat normale preadolescenten blijven nog preuts of schuchter en beperken zich tot seksuele spelletjes met zichzelf. Anderen doen het tegenovergestelde en staan nu open voor gemeenschappelijke seksu­ele activiteiten, vaak met een leeftijdgenootje van het eigen geslacht of met het vertrouwde groepje seksegenootjes en maar af en toe met hun beste vriendje/vriendinnetje. Het is de periode waarin kinderen elkaar graag kietelen en « voor de grap » met elkaar stoeien, maar er ook even van profiteren elkaar aan te raken, of zelfs regelrecht naar de intieme delen onder de kleren te grijpen. En blijft er een vriendje overnachten, dan zal de meest ondernemende van de twee jongens impulsief zijn pyjamabroek omlaag en omhoog trekken en, hup, zijn geslacht in erectie aan zijn vriendje laten zien. Ten slotte is het ook de leeftijd waarop drie of vier kameraadjes elkaar op een geheime plek ontmoeten en over van alles en nog wat discussiëren : over hun lastige ouders, sociale wantoestanden, enz. Het zijn de plekjes waar ze roken en allerlei erotische dingen doen. Het is een leeftijd met nieuwe innerlijke onzekerheden. Misschien stellen ze elkaar onderling gerust door een vergelijking van hun masturbatietechnieken of psychologi­sche en seksuele problemen. Sommige kinderen voorvoelen al vanaf hun elfde of twaalfde jaar hun homoseksuele oriëntatie . 

Elkaar ontdekken als mens

 

Behalve de drie hoofdcriteria ( rijpheid in de ontwikkeling, lichaamsbouw en leeftijd ) zijn er nog andere kenmerken aan een gemeenschappelijke positieve seksualiteit verbonden : 

- Onderlinge instemming : het initiatief en het voorstel komen van degene met het meeste lef, er volgt onmiddellijk een positieve reactie van de ander(en). Soms is de reactie wat aarzelender, wat passiever en gaat gepaard met gemengde gevoelens, maar uiteindelijk stemt de ander in, zelfs al is dit met enig voorbehoud. 

- Wederzijdsheid : samen een scenario opstellen, onderhande­len over wat je wilt gaan doen, met de ander tot een compro­mis komen en je ervoor interesseren wat de ander fijn vindt. 

- « Het samen doen » : heel vaak is dit het vervolg op « uit de bol gaan ». Je maakt samen pret, lacht en praat. En ongemerkt komt er bij de spelletjes of activiteiten seks aan te pas en dan opeens ontdek je elkaar als mens. 

 

lets meer over « piepjonge stelletjes »

 

Bij maar weinig preadolescenten die aan gemeenschappelijke sek­suele activiteiten doen, kan er zich een soort seksuele vroegrijpheid installeren, waardoor hun interesse enkel en alleen uitgaat naar een kameraadje of vriendinnetje dat even rijp en grosso modo even oud is en vaker van het andere dan van het eigen geslacht is (15). 

Deze piepjonge stelletjes beleven een positieve affectieve relatie - kameraadschap? liefde? - en ze gaan in hun seksuele spel steeds ver­der tot allerlei vormen van penetratie. Dit soort stelletjes is niet legio, maar ze schreeuwen het ook meteen niet van de daken. Ofwel weten ze het goed verborgen te houden ofwel weet de een of andere vertrouweling van hun leeftijd het, die vaak dezelfde situatie beleeft (16).

 

De glamour-stelletjes

 

Ook zien we vrij frequent van die « net alsof » - stelletjes die abso­luut aandacht willen krijgen uit een behoefte alle twee « op te vallen ». Het is iets waartoe ook de groep leeftijdgenootjes hen kan aanzetten en zelfs hun familie, al gebeurt dat minder vaak. Deze stelletjes, die zich al vanaf acht - negen jaar ( of later, onder de blik­ken en met actief medeweten van een clubje seksegenootjes ) kunnen vormen, tonen op allerlei manieren aan iedereen dat het « aan » of « uit » is. In het begin is het niet duidelijk of beide kinderen écht iets voor elkaar voelen, maar ze zijn er eigenlijk op uit om - via de ander - hun seksuele en gender-identi­teit te bevestigen. Komt er meer persoonlijke betrokkenheid in een relatie zodra ze preadolescenten worden? Waarschijnlijk, maar ze blijven nog steeds een rolletje spelen. De meisjes kleden zich heel sexy om de jongens te verleiden; Iiefdesbrief­jes vliegen onder de schoolbanken (17) door; jongens vertellen de grootste grofheden over het meisje dat ze achternalopen en dagen elkaar onderling uit : « Je durft je nooit te laten pijpen ... »). Go-betweens worden op de potentiële uitverkorene afgestuurd met een duidelijke boodschap (« X vraagt of je met hem wilt uitgaan ... »). Het raakt « aan » en weer « uit » en dat wordt met groot vertoon van woede of gespeeld liefdesverdriet aan iedereen getoond. Bij actieve stelletjes blijft het dikwijls bij pikante woordspelletjes en  « versieren  » boven de gordel (18). 

Zeldzamer zijn de echte kinderliefdes die soms erg vroeg beginnen. De Romeo's en Julia's in spe koesteren zeer diepe, positieve en hechte gevoelens voor elkaar, net als bij volwassen koppels. Soms zijn ze heel verlegen en hoewel ze zich tot elkaar aangetrokken voelen, houden ze aanvankelijk afstand, uit angst de betovering te verbreken. Wanneer ze uiteindelijk meer toenadering tot elkaar zoeken, komen ze zel­den met liefdesverklaringen voor de dag. Hun relatie wordt discreet beleefd, met veel tact, tederheid en schroom. Ze hebben er een hekel aan te worden « gepest »  in verband met hun gevoelens voor elkaar of als ze worden gestoord bij dat wat ze het liefste doen : zij aan zij samen zijn, elkaar diep in de ogen kijken, bij een wandeling mekaars hand vastnemen of elkaar een kuis kusje geven. Ze hoeven niet per se altijd samen te spelen (19), maar ze voeren wel samen de meest diepgaande gesprekken. Ze wisselen cadeautjes uit, bewijzen elkaar kleine atten­ties en beschermen elkaar. Gewoonlijk willen ze geen rechtstreeks seksueel contact : alleen volwassenen fantaseren over het omgekeer­de. Komt er door een toeval een einde aan hun relatie, dan kunnen ze daar heel lang, intens verdriet van hebben. 

Toch gebeurt het niet vaak dat deze jonge stelletjes even innig en verliefd blijven zodra ze de tweede adolescentie bereiken. Zelfs al was het tot dan toe wel degelijk Iiefde waar het om ging, het feit dat ze niet verlangden naar lichamelijk contact wordt geleidelijk aan onherroe­pelijk een obstakel. AI dan niet impliciet met onderling goedvinden gaan ze naar een ander uitkijken voor een nieuwe etappe in hun leven. Er kan tussen het tweetal echter een hechte en tedere vriendschap blijven bestaan, zelfs al hebben ze na hun jeugd vele jaren Iang geen contact gehad. 

Een kritische kanttekening 

Geen enkel mens kan voortdurend leven in een staat van volledig nor­maal zijn, in stralende ... of afschuwelijk saaie geestelijke gezondheid. 

Kinderen die zich goed ontwikkelen, kunnen sporadisch iets doen wat als pathologisch bestempeld wordt, maar meestal blijft het bij een eenmalige daad of enkele daden die zich binnen een korte periode herhalen : bijvoorbeeld een trip van een dag of een « vakantie » van een paar weken in een louche club. Zij zullen zich nooit nog eens laten strikken of in het ergste geval niet meer dan twee of drie keer in hun hele leven. 

Niemand is perfect

 

De meeste kinderen ontsporen wel eens lichtjes : door omstandig­heden van buitenaf of als ze last hebben van een wisselend humeur waardoor ze een nare tijd doormaken ( bijvoorbeeld een neerslachtige periode ). Ze kunnen ook een tijdje onder de slechte invloed staan van een vriendje of kleine bende. In zulke situaties willen kinderen - zon­der reden - testen hoe ver ze kunnen gaan of tot wat voor slechts ze in staat zijn. 

Soms riskeert dit pathologisch te worden zonder dat het kind werkelijk zwaar in de fout wil gaan. Dan zien we dat de angst vooral de jongsten opnieuw in zijn greep krijgt. Ze verifiëren hardhandig op seksueel gebied en steken bijvoorbeeld een thermometer, potlood of rietje in de intieme lichaamsopeningen - vagina, anus of zelfs urinebuis -. Ze kunnen ook weer een overdreven schuldgevoel en remmingen verto­nen ( weglopen van de groep als er over seks gesproken wordt, over­dreven preutsheid of heimelijk hun geslachtsdelen pijnigen, enz.). Verder zien we soms in een fase van verdriet of falen, als vluchtge­drag overdreven masturberen, of een tijdje ongebreidelde seks nadat ze toevallig iets erg prettigs hebben beleefd. 

Het kind kan ook wel degelijk beseffen dat het iets totaal inaccepta­bels doet, maar overstelpt door de emoties van het moment wil het toch verder gaan en verlangt er zelfs actief naar. Zijn daad is zowel slecht en pathologisch (20) en kan heel ver gaan : een dier folteren, niet « nee » zeggen als zijn clubje vrienden overgaat tot groepsverkrachting of een jonger kind lastig valt en terroriseert (21). In gezinsverband kan de oudste, meisje of jongen, een tijdje seksueel geweld plegen op de jongste of deze inwijden, waarbij het jongere kind ronduit voor de gek gehouden of geterroriseerd wordt, opdat het zijn mond zou houden. Dit kan zich een, twee of drie keer voordoen. Wat kan de normaal zo correcte oudste toch bezielen? Een behoefte om als oudste zijn recht en zijn macht te bevestigen door middel van het « recht op defloratie »? Een enorme frustratie die de oudste afreageert op de eerste de beste punching-ball binnen zijn bereik? Een slecht verwerkte jaloezie met de behoefte de jongste schade te berokkenen en te bezoedelen? Juan ( acht jaar ) maakte eens een tekening voor me van een naakt meisje met een paar haartjes en een grote clitoris, extra geaccentueerd met zwart potlood. Heel verlegen legde hij me uit dat zijn grote zus ( veertien jaar) haar geslacht had laten zien en in detail alles had uitgelegd, waarna ze van hem eiste haar geslacht aan te raken en te likken. Na afloop vroeg ze hem om vergiffenis en liet ze hem zweren dat hij het niemand zou vertellen.

 

Een jaar later zag ik een obscene tekening van Jean-Baptiste ( negen jaar ), iets erg ongewoons voor hem. Ik drong aan om erachter te komen waarom hij zoiets getekend had en uiteindelijk vertelde hij me dat zijn oudere broer Benoît ( 16 jaar ) hem absoluut zijn geslacht in erec­tie, de technieken van het masturberen en de ejaculatie wilde laten zien. Het zou een keer zijn gebeurd en Benoît had hem niets in ruil daarvoor gevraagd, Jean-Baptiste hoefde alleen maar toe te kijken. Daarna zou hij gegeneerd zijn weggegaan en er nooit meer op terug­gekomen zijn.

 

In elk geval, wanneer het om kinderen gaat die geestelijk echt goed gezond zijn en die zich dan in dit soort dingen storten, stellen we vast dat : 

- ze slechts bij uitzondering over de schreef gaan ( doden, duidelijk sek­sueel misbruik voor langere duur plegen ) : hun moreel bewustzijn neemt weer de overhand, waardoor ze met hun foute gedrag stop­pen. 

- ze spontaan een stap terug doen : ze betreuren hun daden en nemen persoonlijke maatregelen om niet in herhaling te vallen. Soms probe­ren ze zelfs hun fouten persoonlijk goed te maken. 

Zullen ze het openlijk en spontaan toegeven indien er iets wordt ver­moed? Niet zo gemakkelijk! Ze zouden liever willen dat hun gewelddadigheden geheim bleven, zoals de onze toen wij zo jong waren als zij. Als het uitkomt, dan is het een drama, want hun ouders begrijpen er helemaal niets van. Het is alsof één enkele daad alles tenietdoet wat zij hun kind allemaal aan positiefs hebben meegegeven. 

Reageren, maar hoe?

 

Net dient in alle bescheidenheid gezegd : zelfs met een ruime beroeps­ervaring is het niet altijd eenvoudig om een uitspraak te doen over hoe gezond of ziekelijk, toelaatbaar of afkeurenswaardig een seksu­ele daad van een kind is. Evenmin is het eenvoudig het toekomstige gedrag van het kind te voorspellen. En bovendien is er nog de subjec­tiviteit van de therapeut - een eerste obstakel! 

Om iets correct te kunnen inschatten, moeten we over een nauw­keurige en ongekleurde beschrijving van de handeling beschikken en nagaan of die handeling geïsoleerd en zeldzaam is of zich herhaalt. Hoe vaak gebeurt het niet dat tijdens een teamvergadering geruch­ten over vervaarlijke faunen of nimfen sterk overdreven blijken? Het kwam er, na rustig doorvragen, op neer dat ze mekaars plassertje hadden aangeraakt. Ook dienen we rekening te houden met de ont­wikkelingsfase van kinderen, het clubje kinderen met wie ze omgaan, hun cultuur, hoe hun familie functioneert, of er al wellicht geweld heerst op school, enz. 

En ondanks dit alles kunnen zich nog problemen voordoen. Neem bijvoorbeeld seksuele gedragingen waarmee kinderen zich zonder enige remming beginnen te manifesteren. Wat is de grens tussen wel en niet « verontrustend » gedrag? En indien het kind een zeer dominant seksueel gedrag vertoont, wanneer overschrijdt het dan daarbij wer­kelijk de grens van seksueel misbruik? 0f wat te denken van bepaalde seksuele excentriciteiten? Waar houdt een nog aanvaardbare nieuwsgierigheid of vindingrijkheid op? Wat kan een volwassene antwoor­den aan Pieter ( elf jaar ) die op een forum het volgende schrijft : « Hé, jongens, toen ik me vroeger masturbeerde, deed ik altijd de luier van mijn broertje aan en soms, als er niemand was, liep ik ermee door het huis … Cool hoor, te weten dat er anderen zijn die dat ook doen ». 

Mozaïekkinderen

 

Moeilijk te evalueren blijken vooral de zogenaamde « mozaïekkinderen ». Zo noem ik kinderen die ons, over een lange periode, aan de ene kant geruststellen en aan de andere kant zorg baren. Ze ontwikkelen een deel van hun positieve potentieel, maar anderzijds zijn ze ook « té dit of té dat » : té zenuwachtig, té afhankelijk, té angstig,  té weinig stressbestendig of té dominant. Dit is lastig voor zowel de kinderen zelf als voor hun omgeving. Voor deze kinderen die min of meer geestelijk gezond zijn, vormen seksuele gedragingen dan ook soms een probleem. Ze lijden onder iets te veel schuldgevoelens en angst rond seksua­liteit, met als gevolg een geremd of compulsief gedrag dan wel een iets te « wilde » of te impulsieve seksualiteit, enz. 

Maar ook al ontbreekt er een vaste lijn in het gedrag, toch moeten we ons op educatief vlak niet laten ontmoedigen. Ouders, opvoeders of psychotherapeuten kunnen altijd nog verder denken en commentaar leveren in de trant van : « We weten niet of het goed of slecht, normaal of ziekelijk is wat je hebt gedaan, maar we willen dat je ermee stopt omdat wij dit ( om die en die reden ) niet graag hebben en je moet gehoorzamen, omdat het zo en niet anders is hier thuis ... »

Noten.

 

1. In1993schatte T. Cavanagh Johnson het aantal geestelijk goed gezonde Amerikaanse preteens die al aan de een of andere vorm van seksuele penetratie hadden gedaan op 4%. Tien jaar later is dit percentage vermoedelijk één of twee percent gestegen. 

2. Begluren : iemand onderzoeken door hem/haar met de blik uit te kleden. 

3. Vanaf de preadolescentie wordt het zelfs met meer gespeeld, via imitaties van striptease en anderestrip-pokers. 

4. En wanneer sommigen er als volwassene in een geromanceerde biografie over spreken, dan nog is het moeilijk uit te maken of het gaat om getrouwe herinnering, zuivere fictie of een reconstructie achteraf! Hetzelfde geldt wanneer het bij een psychotherapeut ter sprake komt. 

5. Bijvoorbeeld wanneer een preadolescent bezorgd is over zijn seksuele geaardheid kan de therapeut hem vragen naar dealgemeneinhoud van zijn zelfbevredigingfantasieën zonder hem de scenario's in detail te laten vertellen. 

6. Maar er is een verschil tussen « praktisch organiseren»vanwege de omstandigheden ( bijv. elkaar gedrieën rond zo en zo laat treffen, omdat dan de ouders afwezig zijn ) en « expres orga­niseren » voor meer en langer erotisch genot, dat reeds deel kan uitmaken van een perverse activiteit. 

7. Hoewel de gelegenheid zich zelden voordoet, vormt de lichamelijke handicap van de ander daarentegen, in principe geen obstakel : zonder politieke indoctrinatie erkennen kinderen de gelijke rechten van deze categorie gehandicapte leeftijdgenootjes. 

8. In het stripverhaalSouth Park( T. Parker, 1997 ) belanden kinderen van negen - tien jaar toevallig op een pornografische site op Internet ( ze zochten naar het woord « clitoris » ) maar wanneer het broertje van vijf – zes jaar erbij komt zitten, wordt hij meteen afgepoeierd. 

9. Met kinderen praten en hen uitleggen dat het beter is, niet te vroeg te beginnen met sek­suele betrekkingen; jongens en meisjes die het er toch op wagen, moeten weten dat er lichamelijke risico's bestaan ( de eerste, onverwachtse maar reeds bevruchtende zaadlozing : eerste ovulatie voor de eerste menstruatie ). Zodra kinderen zich beginnen te ontwikkelen en als ze besluiten toch een relatie aan te gaan, moeten ze op een verantwoorde manier handelen en ervoor zorgen dat zealtijd een voorbehoedmiddel bij zich hebhen, niet vaginaal penetreren, enz. 

10. Bij meisjes kan dit nog een lichamelijke oorzaak hebben. Bij jongens houdt een te vroege puberteit dikwijls verband met lichamelijke aandoeningen. 

11. Noord-Amerikanen en Canadezen schijnen heel wat van dit soort ervaringen te hebben met jonge babysitters van veertien - vijftienjaar.

12. Althans als het gaat om gezonde kinderen, die dus geen genegenheid te kort komen noch pervers zijn. 

13. Schijnt? Er is een echte terugval, maar feit is dat het kind beter op de hoogte en voorzichti­ger is en dat het zich minder naïef laat inpalmen door een volwassene dan een kind van zes! 

14. Behalve wat steelse blikken om te vergelijken zoals bij de jongens, wanneer ze in mekaars gezelschap plassen - sorry - pissen.
15. Wanneer er zich een stelletje vormt tussen leeftijdgenootjes van hetzelfde geslacht die een duidelijke enhardseksuele relatie hebben, wil dat nog niet zeggen dat dit van beslissende invloed is op hun toekomstige seksuele geaardheid.  

16. In het ergste geval kunnen er seksparty's plaatsvinden, maar dan hebben we het over de meer zorgwekkende categorie kinderen die zonder enige reserve tegenover seks staan. 

17. 0f liever gezegd, SMSjes gaan over en weer, maar altijd in de buurt van andere klasge­nootjes als getuigen.

18. Vaak maar niet altijd : een minderheid van deze schijnstelletjes gaat over totadult-likeseksuele activiteiten. 

19. Activiteiten met een seksueel doel bestaan nauwelijks. Maar hoe jonger ze zijn, hoe vaker het gebeurt dat ze, zo natuurlijk en kuis als het maar kan, samen naakt ( bijvoorbeeld in bad ) zijn. Onder de talrijke kinderboeken over dit onderwerp, wil ik het prachtige boekjeBen liebt Anna ( Härtling, 1981 ) warm aanbevelen. Op een gegeven moment komen Ben en Anna dicht in de buurt van een seksuele ervaring ( ze baden naakt in de rivier en bekijken elkaar ) en voelen zich daarbij bijzonder gegeneerd. 

20. Mijns inziens is iedere grove overtreding én slecht én pathologisch. Het normale houdt in : respect voor de Natuurwet. Deze bewust overtreden, is slecht en betekent een afwijking van het normale. Het feit dat de daad pathologisch is, verandert niets aan de verantwoordelijkheid en het schuldgevoel van degene die de daad beging. ( zie Bijlage 3, p. 304 e.v. ) 

21. Een ander voorbeeld, gewoon en schijnbaarsofter, maar toch destructief voor degene die ervoor moet opdraaien : als kinderen op een seksueel spelletje worden betrapt, dan laat de passiefste, d.w.z. de meeloper onder hen, vaak het dominante inwijdende kind ervan beschul­digen een aanrander te zijn. In feite is het een onjuiste en ernstige stigmatisering die eerstge­noemde echter zonder een kik te geven slikt om zijn eigen vel te redden.